ARAŞTIRMA

KÜTÜPHANE KURALLARI Aşağıda size okulumuz kütüphanesinin kurallarını sunuyoruz: Bu kurallar özellikle okullara özgü kütüphanelerde ve birkaç özellik dışında dünyadaki bütün kütüphanelerde geçerlidir. 01. KÜTÜPHANEYE KAPIYI ÇALMADAN GİRİNİZ. ÇIKARKEN KAPIYI SESSİZCE KAPATIN. 02. ELİNİZDE YİYECEKLE ASLA KÜTÜPHANEYE GİRMEYİN. ELİNİZDE KİTAP VARSA GÖREVLİYE HABER VERİN, GÖSTERİN. 03. PALTO, PARDÖSÜ, MANTO VB. ELBİSELERİNİZİ VESTİYERE BIRAKIN. 04. AYAKKABILARINIZI PASPASA SİLEREK KÜTÜPHANEYE GİRİNİZ. 05. KİMLİĞİNİZİ YA DA ÜYE KARTINIZI, İLGİLİ MEMURA İSTENMEDEN TESLİM EDİN, GÖSTERİN. 06. İSTEDİĞİNİZ KİTABI İLGİLİ MEMURA DANIŞARAK ALIN VE AÇIKLAMALARI DİKKATLE DİNLEYİN. 07. İSTEDİĞİNİZ KİTAP İÇİN FİŞ DOLDURUN. 08. ÖDÜNÇ KİTAP ALMAK İÇİN MUTLAKA ÜYE KARTINIZ YANINIZDA OLMALIDIR. 09. KÜTÜPHANEDE SESSİZ YÜRÜYÜN. 10. YERİNİZE OTURUP KİTABIN GELMESİNİ BEKLEYİN. 11. OKUMA SALONUNDA KİMSEYİ RAHATSIZ ETMEYİN. 12. KİTAP SAYFALARINI SESSİZ ÇEVİRİN. 13. KİTAPLARIN KAPAĞINI, YAPRAKLARINI; ÇİZMEYİN, YIRTMAYIN. 14. MUTLAKA KONUŞMANIZ GEREKEN DURUMLARDA ÇOK ALÇAK SESLE VE KISA KONUŞUN. 15. OKUMA SALONUNDA HİÇ BİR ŞEKİLDE SİGARA İÇMEYİN, SAKIZ ÇİĞNEMEYİN. 16. ALDIĞINIZ ÖDÜNÇ KİTABI TESLİM EDERKEN ÜYE KARTINIZIN YANINIZDA OLMASI GEREKMEZ. KÜTÜPHANEYİ NORMAL ŞARTLARDA SAAT 08.20 – 11.40 İLE 13.30 - 16.20 ARASI AÇIK TUTMAYA ÇALIŞACAĞIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .UYGUNDUR 09.02.2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ö. Yaşar KAVAK . . . . . . . . . . . . . . .Namık Kemal İlköğretim Okulu Müdürü

ÖDEV HAZIRLARKEN NELERE DİKKAT ETMELİ 1. Okunaklı ve doğru yazın. 2. Yazı düzenine uygun yazı yazın. 3. Bir ana başlık(konu adı) koyun ve yer yer ara başlıklar koyun. 4. Önemli ifadeleri dikkat çekecek şekilde yazın. 5. Gerektiğinde şekiller ve resimler ekleyin. 6. Gereksiz süslemeler yapmayın. 7. Faydalanılan kaynakları sıra numarası vererek, en son sayfada, en altta olacak şekilde yazın. Mümkünse kaynağın adını, yazarını, basım yılını ve bilginin alındığı sayfayı yazın. 8. Beyaz ve çizgisiz kağıda yazın. 9. Kağıtların hepsinin aynı boyda olmasına dikkat edin. 10. Yazıyı kağıtların sol tarafından 1,5 cm boşluk bırakarak yazın ya da yazıyı, soldan 1,5 cm boşluk olacak şekilde çizeceğiniz çerçevenin içine yazın. 11. Mavi ya da siyah renk mürekkepli kalemle yazın ama kurşun kalemle veya kırmızı kalemle yazmayın. 12. Ödevi yazdığınız kağıdın kırışık, örselenmiş, kirli veya karalanmış olmamasına dikkat edin. 13. Gerekli bilgilerin bulunduğu bir ödev kapağı hazırlayın. 14. Ödevi şeffaf bir kağıt koyma poşeti içinde öğretmene sunun. YAZI YAZARKEN NELERE DİKKAT ETMELİ 1. Harflerin aynı boyda olmasına. 2. Başlık yazıyorsak satırın tamamını kaplamasına. 3. Başlığın ortalanmış olmasına. 4. Kelimeler arasında eşit aralık olmasına. 5. Alt ve üst satırların birbirine yapışık olmamasına. 6. Paragraf başlarının aynı hizada olmasına. 7. Satır başlarının aynı hizada olmasına. 8. Satır sonlarının aynı hizada olmasına. 9. Noktalama işaretlerinin yerinde kullanılmasına. İMTİHAN KAZANMAK İÇİN NELERİ BİLMELİ 1.Deyimleri bilmeli ve tanımalı. 2.Atasözlerini bilmeli ve tanımalı. 3.Tamlamaları bilmeli ve tanımalı. 4.Eş anlamlıları bilmeli. 5.Zıt anlamlıları bilmeli. 6.Somut anlamlıları bilmeli. 7.Soyut anlamlıları bilmeli. 8.Mecaz anlamlıları bilmeli ve tanımalı. 9.Kurallı cümleleri bilmeli. 10.Devrik cümleleri bilmeli ve tanımalı. 11.Kelime gruplarını bilmeli. 12.Benzetmeleri bilmeli ve tanımalı. TÜRKÇE DÜNYADA İLK BEŞ DİL ARASINDA Unesco desteğinde yapılan ve yıllar süren bilimsel araştırmada dünyada 2700 dil konuşulduğu tespit edildi. En çok konuşulan ilk beş dil: 1. Çince, 2. İngilizce, 3. İspanyolca, 4. Hintçe, 5. Türkçe. Rusça ve Arapça Türkçe'den sonra geliyorlar. ........................................... Kaynak: TRT Radyo 1, 07.00 ve 07.30 Haber Bültenleri, 12.09.1991

OKUL KÜTÜPHANELERİ KILAVUZU GİRİŞ Okul kütüphanelerinin çeşitli okullarda gösterileceği farklar : Okul kütüphaneleri,esas itibariyle,okulun amacı ve derecesi gözönünde tutulmak suretiyle kurulduğundan,çeşitli okullarda farklar gösterir.Meselâ bir Kız Enstitüsü (Kız Meslek Lisesi) kütüphanesi, ihtiva ettiği eserlerin gerek mahiyeti, gerekse sayısı bakımından bir lise kütüphanesinden farklıdır. Buna göre,her okul kendi kütüphanesini,öğretim amaçlarına dayanak olacak eserlerle zenginleş tirilmelidir. Meselâ, bir İmam - Hatip kütüphanesi için ilk plânda İslâm dinine ait eserlerin temini düşünüldüğü halde bir Ticaret kütüphanesinde ticari konulara ait eserlerin alınması gerekir. Ancak, okulun amaç ve derecesi ne olursa olsun, Türk kültür ve medeniyetini aksettiren eserlere okul kütüphanelerinde birinci derecede önem verilir. Ayrıca okulun ihtiyait gözönünde tutularak, aynı eserden gerektiği kadar nüsha satın alınması da yerinde olur. Okul kütüphanelerinde okulun amacına göre alınmış olan kitaplardan bir kısmı zamanla ve çeşitli sebeplerle kullanılmaz hale gelebilir. Bu takdirde, kütüphanenin bir kitap deposu durumuna düşmesini önlemek için, daimî bir kontrol ve ayıklamaya lüzum vardır. Bu suretle Kütüphanedeki kitapların,standart bir sayıda tutulması da mümkün olacaktır. Tasnif cetvelinin kullanılışı : Okulun amacı ve derecesine göre uygulanacak tasnif cetveli,kütüphanenin bulunduğu okula,okulun özelliğine ve kütüphanedeki kitap sayısına göre, kitapların tasnifinde ve raflara yerleştirilmelerinde,esaslarda kalmak veya esaslardan teferruata gidebilmek üzere her türlü daraltma ve genişletme imkânlarını sağlayacak şekilde tertip edilmiştir. Tasnif cetveline göre, raflara etiket koyma: Kitaplar sistematik sıra ile dizileceğine göre,raflarda esas tasnif ve bunun karşılığı olan konu kelimesi yazılı etiketler kullanılır. 000 - 009 Genel Eserler 500 - 599 Nazarî Bilgiler Kitap sayısının fazlalığı halinde,öğrencilerin, kitapları raflarda bulmakta güçlüklerle karşılaşmamalarını sağlamak için, şemadaki ikinci derecede tasnife ait numaralarla bunların karşılığı olan konu kelimeleri yazılı etiketler,ait oldukları kitapların bulunduğu raflara meselâ,Felsefe kitaplarının toplandığı rafın sol başına esas itibariyle, l00 - 199 Felsefe ....... yazılı bir etiket yapıştırılır. Lise veya Öğretmen Lisesi kütüphanelerinde lüzum görülürse şu sıraya göre üçüncü tasnif numaraları ile bunların karşılığı olan konu kelimeleri yazılı etiketler de yapıştırılabi1ir.(Ancak, bu,o konudaki kitapların,raflarda bulunmasını güçleştirebilecek sayıda olması sebebine dayanır.Bir konudaki kitaplar,sayıca az ise, böyle bir tedbirin alınmasına lüzum yoktur.) 949.61 Türk Devlet Tarihi (Selçuklulardan önceki devir) 62. Selçuklular 63. Osmanlılar 64. Türkiye Cumhuriyeti Her derecedeki okulların kütüphanelerindeki Türk Edebiyatına ait kitapların bulunduğu raflara ikinci derece tasnif numaraları ile bunların karşılığı olan konu kelimeleri yazılı etiketlerin yapıştırılması uygundur. 811 Şiir 812 Tiyatro 813 Roman 814 Deneme 815 Hitabet 816 Mektuplar 817 Mizah 818 Çeşitli Eserler 819 Edebiyat Tarihi Tasnif cetveline göre katoloğun hazırlanması: İlkokul ve Ortaokulların kütüphanelerinde,kitap fişlerinin katoloğa yerleştirilmesinde birinci derecede tasnif numaraları kullanılır. İmam -Hatip liselerimizin kütüphanelerinde din mevzuuna giren, mesleki okullarda ise, bu okulların teknik ve meslekî hususiyetleri dikkate alınarak lüzum görüldüğü takdirde,ilgili mevzuatlarda "İkinci ve üçüncü derecede tasnif' numaraları kullanılabilir. Liseler,genellikle her ilim branşında Üniversitelere öğrenci hazırlayan kurumlar olduğundan kütüphanelerinde mevcut kitaplarının,ikinci ve üçüncü derecede tasnif numaralarına göre sınıflandırılması gerekebilir. Öğretmen Liselerinde eğitim ve öğretim ve psikolojiye ait kitaplar için üçüncü derecede tasnif numaraları kullanılmalıdır. Buna göre her okulda,kendi sahası dışındaki ilim ve fenlerde birinci ve ikinci derece tasnif bölümünde kalınabilir. Tasnif şemasında, konuların ve ilim branşlarının karşılıklı olan "konu kelimeleri" çok defa birden fazla kelimeyle belirtilmiştir.Tasnif şemasındaki konu kelimesi, söylenildiği şekilde, anlama göre tespit edilmiştir : Felsefe Tarihi Eski Çağ Felsefesi Buhar Makineleri Mh. Anorganik Kimya Katılar Mekaniği Türkçe Dilbilgisi Anayasa Hukuku Kılavuzda konu kelimeleri için esas itibariyle bir fiş düzenleneceği bildirilmiştir. Kütüphanede bu şemaya göre gereken fişler çıkarılıp kataloğa yerleştirildikten sonra, lüzum görülen hallerde, bu konu kelimelerinin ait olduğu bilim bölümünü gösteren kelimeler başa alınarak ikinci bir konu fişi de çıkarılır : Tarih, Felsefe Felsefe, Eski Çağ Mühendislik, Buhar Makinaları Mekanik, Katılar Dilbilgisi,Türkçe Hukuk, Anayasa Bununla beraber eserlerin konuları kati olarak tayin edilmediği veya konuda tereddüt edildiği takdirde,eserler,iki veya daha fazla konuda tasnif edilebilir. KİTAPLARIN KAYDI 1-Okul kütüphanelerinde kitapların kaydına mahsus bir demirbaş kitap kayıt defteri tutulur.Kitaplar kütüphaneye geliş sırasına göre,üzerinde yazılı bilgilerde hiçbir kısaltma, takdim ve tehir yapılmaksızın bu deftere aynen kaydolunur.Her kitap için müteselsil bir kayıt numarası verilir.Bu kayıt numarası,kitabın iç kabının sol yukarı köşesine ayrıca yazılır. Defterin belirli sütununa,bu kılavuza ekli tasnif şemasına göre her kitabın tasnif numarası da kaydolunur.Bundan başka bu tasnif numarası kitap sırtının aşağıdan bir santim yukarısına yapıştırılacak etikete de ayrıca yazılır.Her tasnif konusuna giren kitapların, defterde ve etikette yazılı tasnif numaralarının hemen sağına yazarlarının soyadlarının ilk harfi büyük olarak kaydedilir.Anonim veya itibarî anonim eserlerde yazar yerine kitap adının ilk harfi yine büyük olarak defter ve etikete geçirilir.Kütüphanenin teknik faaliyetinde ve işletilmesinde tasnif numarası esas olup, demirbaş kayıt numarasının bir rolü yoktur. 2-Demirbaş kitap defteri bu kılavuza bağlı numunesine uygun olarak tutulur. Bu defterin her sahifesi okul mührüyle mühürlenir. Zarurî hallerde tashih ve ilâveler kazıntı ile değil, yazı kalemi ile çizilmek ve üzerine yazılmak suretiyle yapılır. 3-Demirbaş kitap kayıt defterine yazılacak bilgilerde,"Bibliyografya künyelerin fişlerde tespiti"bahsindeki izahlar aynen yerine getirilir. Ancak : a) Yazarların, soyadının başa geçirilmesi bahis konusu değildir. b) Demirbaş kitap defterinin "adedi" sütunu, aynı kitaptan müteaddit nüshalar varsa bu nüshaların sayısının tespitine mahsustur. Bir kitabın muhtelif basımları aynı nüsha sayılmaz. Muhtelif basımların ayrı ayrı kaydı gerekir. c)"Ölçüsü" (boyu) sütunu, kitap boylarının tespiti için kullanılır. Boylar, kitapların sırt yüksekliklerine göre : K. Boy (25 cm e kadar olan) küçük boy. O Boy (25 - 35 cm arasında olanlar) Orta boy, B Boy (35 cm den yukarı olanlar) Büyük boy; rümuzlariyle ifade edilerek bu sütunu öylece kaydolunur. d)"Cildin çeşidi" sütunu, ciltlerin kâğıt, karton, mukavva, tam bez, tam meşin, sırtı meşin, kâğıt veya bez,köşeler ve sırt meşin, kâğıt veya bez olduğuna göre tespit olunarak doldurulur. e)"Değeri" sütunu, kitabın satınalma fiatına cilt parası ilâve olunmak suretiyle şu şekilde doldurulur : 610 + 175 Kr. gibi. Müteaddit ciltli kitapların kaydı : 4-Müteaddit ciltli kitapların "Kitap demirbaş kayıt defteri"ne önce birinci cildi yazılarak bu cilde sıradaki numara, "kayıt numarası" olarak verilir. Bu numara, pay sayılır. Bunun paydasına da "1" rakamı yazılır.Sonra kitabın ikinci cildi ele alınarak birinci cildin hemen altına kaydolunur.Ancak ikinci cildin kaydı yapılırken bu cilde ayrıca numara verilmez ve yazar ile kitabın adı da yazılmaz. Sadece ikinci cilt için defterin kayıt numarası hanesine payda olarak "2" rakamının ve yazar ile kitap ismi, hanelerine de birer (") konulur. Kitabın,varsa, bundan sonraki ciltleri de payda rakamları teselsül ettirilmek suretiyle aynı suretle deftere geçirilir. Bu hükme göre müteaddit ciltli kitapların her cildi için müstakil bir numara verilmez. Kaç ciltten müteşekkil olursa olsun bu gibi kitaplara aynı demirbaş kayıt numarası verilir. 5-Baskı işi tamamlanmamış olan mütaddit ciltli bir eserin, ilk cilde gelir gelmez bekletilmeyerek müstakil bir kitap gibi deftere geçirilir. Sonradan gelen ikinci ve müteakip ciltler, kayıt defterinin sıradaki boş numarasına ayrı bir kitapmış gibi kaydolunur. Yalnız bu cildin kayıt numarasının altına bir çizgi çekilerek,bundan önce deftere geçirilmiş olan birinci cildinin kayıt numarası kırmızı mürekkeple yazılır. Bundan başka birinci cildin kayıtlı bulunduğu hanenin düşünceler sütununa yine mürekkeple ikinci cildin ve varsa müteakip ciltlerin kayıt numaraları geçirilir. Bu suretle kaydolunan ciltler, ilk kaydedilen birinci cildin dolap veya raflarda bulunduğu yere cilt sırasına göre yan yana yerleştirilir. 6-Baskı işi evvelce tamamlanmış olduğu halde kayıt sırasında kütüphanede bulunmadığı için kaydı yapılmamış olan noksan ciltler de yukarıdaki maddeye göre deftere geçirilir. Diksiyoner katalog : 7-Okul kütüphanesinde,aranan kitapların bulunabilmesini sağlamak maksadıyla bir ''Diksiyoner katalog" hazırlanır. Diksiyoner katalog, fişlerin yazar ve kitap adlarına ve tasnif karşılığı konu kelimesine göre alfabetik olarak fış kutularına veya dolabına yerleşmesinden meydana gelen kataloğa denir. Tekniği bir sözlüğün tertip şeklinden farksızdır. 8-Her kitap için esas itibariyle üç fiş çıkarılır. Bu fişlerden biri yazarlarına soy adlarını,diğeri kitap isimlerinin ilk kelimelerine, ötekisi de, "tasnif' numarası karşılığındaki konuyu ifade eden kelimelere göre her üçü de alfabetik olarak diksiyoner katalogda sıraya konur. "Anonim eser" ler ile itibarî anonimler için kitap ismiyle, konuya ait olmak üzere iki fiş çıkarılır. 9-İki yazarı bulunan kitaplar için her iki yazara ayrı ayrı iki yazar fışi çıkarılır. İkiden fazla yazarı bulunan kitaplar, "İtibarî anonim eser" sayılarak bu gibi kitaplar için yazar fişi hazırlanmaz. 10-Yabancı bir dilden Türkçe ye veya yabancı başka bir dile çevrilmiş olan kitaplar için ayrıca bir "Çeviren" fişi çıkarılır. Bibliyografık künyeler: 11-Okul kütüphanelerinin diksiyonel fış kataloglarında esas tutulacak "Bibliyografik künyeler" ile bunların fişlere geçirilmiş şekli ve sırası aşağıda gösterilmiştir. Yazar ismi : Yazar ismi, soyadı başa geçirilerek bir virgül konduktan sonra, küçük ismi yazılmak suretiyle tespit olunur ve bu bilgi bir nokta ile kapatılır. Yazarın, kitapta belirtilmiş ise ilmî, dinî ve asalet unvanı ile rütbesi soyadından sonra küçük ismin başına kaydolunur. Bu unvan ve rütbelerin yazılışında, umumî olarak kabul edilmiş bulunan kısaltmalar kullanılır : Us. Hakkı Tarık Uzluk, Prof. Dr. Feridun Nafız Ergüder, Prof. Dr. Gnrl. Recai Ateş, Prof. Ahmet Erzi, Doç. Dr. Adnan Mardin, Ord. Prof. Ebulullâ Kitap, derleyen veya toplayan imzasıyla çıkarılmış ise bunlar "Yazar" itibar olunarak fişe alınırlar. Fişte bu hususiyetlerin tam kısaltma olarak ifadesine lüzum yoktur.Soyadı Kanunundan önce neşredilmiş kitapların yazarları, sonradan aldıkları soyadları kesin olarak biliniyorsa soyadlarına, bilinmiyorsa kitabın üzerinde yazılışına göre fişe geçirilir. İki yazarlı kitaplar için, iki yazar fişi çıkarılır. Fişlerde iki yazarın arasına bir "işaret konur. Birinci yazar fişine, kitap iç kabının solunda yer alan yazar geçirilir. Sonra "bir "-" konularak sağda yer alan ikinci yazar kaydolunur. İkinci yazar fişinde ise, kitap iç kabının sağında yazılan, fişte sola ve solunda yazılanı da fişte, sağa geçirilmek suretiyle yazarları belirtilir. Birinci yazar fişi : Baymur, Fuat - Kemal Demiray İkinci yazar fişi : Demiray, Kemal - Fuat Baymur gibi... Ancak yazar fişlerinde sağa alınan yazarların soyadlarının başa geçirilmesine lüzum yoktur. Yabancı bir dilden Türkçe ye veya yabancı başka bir dile çevrilen kitaplarda önce yazar için, sonra çeviren için ayrı ayrı birer fış çıkarılır. Yazar ile çevirenin arasına bir "-" işareti konur. Yazar fişi : Foscolo, Ugo - Çvn : Dr. Feridun Timur Çeviren fişi : Timur, Dr. Feridun - Yzn : Ugo Foscolo gibi... Yazar fişinde, çevirenin adının başına "Çvn :" Çeviren fişin ise, yazar adının başına "Yzn :" kısaltmaları ilâve olunur. Kitap İsmi : Kitap ismi, fişte yazarın tespiti bitirilip bu malumat bir nokta ile kapatıldıktan sonra, satıra devamla yazılır. Kitap ismi, kitapta yazılı olduğu gibi fişe geçirilir. Takdim, tehir, ilâve ve kısaltma yapılmaz. Sevuk, İsmail Habib. Edebî Yeniliğimiz Shakespeare, William. King Henry V. Alpbek, Muazzez - Türkân Boyraz. Reşat Nuri Güntekin, Hayatı ve Eserlerinin tam listesi. gibi... Cilt Kaydı : Cilt kaydı, kitap ismi yazılıp bir nokta ile kapatıldıktan sonra satıra devamla fişte cilt kaydı yürütülür. Dört ciltten müteşekkil olan ve kütüphanede dört cildi de bulunan eser için : 4c. şeklinde; Bu eserin ikinci cildi noksan ise; 1, 3-4, c. Üçüncü cildi yok ise; 1-2, 4. c. şeklinde; Sadece birinci veya ikinci veya üçüncü veya dördüncü cildi varsa; 1 . c. veya 2. c. veya 3. c. veya 4. c. şeklinde fişe kaydolunur. Basım Kaydı : Basım kaydında, cilt bilgisi yazılıp yine bir nokta ile kapatıldıktan sonra satıra devamla fişe yazılır. 2.bs. veya3 3. bs.gibi..ayrı basımlar ve tıpkı basımlar için fişe bu malumat şu şekilde yazılır.Yeni vs., Ayrı vs.veya Tekrar vs. gibi... Baskı Kaydı : Basım kaydı bir nokta ile kapatıldıktan sonra satıra devamla kitabın nerede, hangi yılda, hangi yayınevi tarafından yayınlandığı belirtilmek üzere fişe geçirilir. İstanbul 1953 Kanaat Yayınevi gibi... Kitapta yayımlayan açıklanmış değilse bunun yerine basımevi gösterilir : İstanbul 1953 Maarif Basımevi gibi... Bibliyografık künye kitapta tam değilse,mevcut olanının yazılmasıyla yekinilir. Müteaddit ciltli eserlerden, ciltleri muhtelif yerlerde, başka başka tarihlerde, ayrı ayrı yayınlanmış ve basılmış olanlar varsa bunların ya baskı kayıtlarının yazılmasından vazgeçilir veya son cildin nerede, hangi yılda, hangi yayınevi veya basımevi tarafından çıkarıldığının belirtilmesiyle iktifa olunur. Sahife Kaydı : Baskı kaydı da bir nokta ile kapatıldıktan sonra yine satıra devamla kitabın kaç sahifeden ibaret olduğu fişe geçirilir.Kitapların önsöz, sonsöz, fihrist, bibliyografya, birkaç söz gibi bölümleri varsa bunlar kendi müstakil sayıları veya romen rakamlarıyla ifade olunur. Bu bölümlerden kitabın baş tarafında olanlar sahife sayısının soluna, kitabın sonunda olanlar ise sahife sayısının sağına aralarına birer "+" işareti konulmak suretiyle fişe kaydolunur. Ön ve sonsözü ve fihristi olmayan kitaplar için : 350 s. Yalnız önsözü olan kitaplar için : IX + 245 s. Hem önsözü, hem fihristi olan kitaplar için : IX+283+XII+3s. Önsözü olmakla beraber sonunda sonsözü ve fihristi olan kitaplar için : IX + 283 + 3 s. şeklinde sahife sayıları fişe geçirilir. Müteaddit ciltli kitaplarda her cilt başlı başına sahife numarası almış ise dört ciltli bir kitabın sahife sayıları. 352 + 421 + 288 + 501 s. şeklinde fişe kaydolunur. Müteaddit ciltli eserlerde sahife sayıları her ciltte teselsül ettirilmiş ise son cildin son sahife sayısı fişe geçirilir. 3414 s. gibi... Resim, Şekil vb. Kaydı : Resim, şekil, plân gibi metin dışında olup sahife sayısı almamış bulunan yaprakların fişe geçirilmesi lâzımdır. Metin içinde bulunan ve sahife sayısı alan bu gibi bilgilerin fişe geçirilmesine lüzum yoktur. Bu bilgiler,kitabın sahife sayısı yazılıp bir nokta ile kapatıldıktan sonra satıra devamla fişe şu şekilde ilâve olunur : 325 s. 2 şekil, 3 kroki, 4 foto. Bu bilgiler, kitapta yer alış sırasına göre fişe geçirilir. 12-Fiş, yazar adına veya kitap ismine veya konuya veya ikinci yazar veya çevirene göre hangi maksatla çıkarılmış ise fişte o maksadı ifade eden kelimelerin altları çizildikten sonra o kelimeler dikkate alınarak diksiyoner katalogda alfabetik sıraya konur : a) Birinci yazar veya ikinci yazar veya çeviren fişleri, 1 l inci maddenin (a) fıkrasına göre çıkarılır. Fişte bunlardan hangisi sol başa geçirilip önce yazılmış ise bunun soyadının altı çizilir ve ona göre diksiyoner katalogda alfabetik sıraya konulur. b) Kitap ismine ait fişe, fış metnindeki kitap adının ilk kelimesi yazar isminin üzerine ayrıca yazılır. Ve bu kelimenin altı çizilir. Bu fış, altı çizilen kelimeye göre alfabetik sıraya konulur. c) Konu fişinde tasnif şemasında açıklanan tasnif karşılığındaki konuyu gösteren kelime ne ise o kelime yazılır, yine yazan adının üstüne ilâve olunarak altı çizilir. Bu fiş de o kelimeye göre alfabetik sıraya konur. 13-Fişe, bibliyografik künyelerden başka kitabın tasnif numarasıyla kayıt numaralarla bibliyografik künyelerin aşağıdaki ölçü, numune ve şekle göre fişe geçirilmesi lâzımdır. 14-Çeşitli maksatlara göre çıkarılacak fiş örnekleri bu kılavuzun sonundadır. Fişlerin yazılmasında bu örnekler göz önünde tutulur. 15-Okul kütüphanelerinde daimî olarak aranan ve istifade olunan ansiklopedi, sözlük, biyografya, bibliyografya gibi eserler, hem okuyucular, hem kütüphane personeli tarafından kolayca bulunup süratle istifade olunabilmesi için, tasnif şemasında yazılı sistematik sıraya göre raflara konulmaz; bunlar kütüphanede kolayca görülüp alınabilecek belli bir yerde bulundurulur. Bu gibi eserlerin konuldukları özel rafların alt kaidelerine konularına göre, Ansiklopediler için : Ans. Sözlükler için : Sz. Biyografyalar için : Bg. Bibliyografyalar için : Bb. kısaltmaları yazılı etiketlere yapıştırılır. Kitapların Yerleştirilmesi : 16-Kitaplar, dolap, raf ve etajerlere tasnif numaralarına göre, yani sistematik bir şekilde sıra ile yerleştirilir. (1 ) Yerleştirmelerde, her esas tasnif numarasına girecek kitapların bugünkü mevcudu ile ilerdeki artış nisbetide dikkate alınır. Bu suretle her esas tasnif numarasına ayrı ayrı raflar ayrılır. Her esas tasnif numarasına girecek konulardaki kitap kümelerinin birbirinden ayırdedilebilmesi ve sonradan kütüphaneye girecek kitapların yeteri kadar kolaylıkla yerleştirilebilmesi için raflarda boş yer bırakılır. 17-Kitaplar tasnif sırasına göre, kitap kümesi içinde yazar soyadlarının etikette büyük yazılı ilk harfleri dikkate alınmak suretiyle alfabetik olarak dizilir.Anonim veya itibarî anonim eserler alfabetik dizide kitap adlarının ilk harfine göre yerleştirilir. 18-Kitapların sistematik yerleştirilmesinde kitap boyları dikkate alınmaz.Büyük boylu kitapların raflarda sırtı raf kaidesine getirilmek suretiyle yatık olarak konulması tercih olunur. 19-Kitaplar raflara bu suretle yerleştirildikten sonra, tasnif şemasında yazılı "Tasnif numaralarıyla bunların karşılıkları olan konuyu gösteren etiketler, ait oldukları kitap dizilerinin bulundukları raf kaidelerinin baş tarafında alın yerine sağlamca tutturulur; 000 - 009 Umumî Eserler 300 - 399 Sosyal İlimler 500 - 509 Pozitif İlimler gibi. 20-Kitaplar, soldan ve üst taraftan başlanmak suretiyle dizilir. ( 1 ) Esas tasnif ve tali tasnif hakkında bilgi için tasnif şemasına bakınız. OKULUN GAYESİNE VE DERECESİNE GÖRE UYGULANACAK TASNİF CETVELİ l.derecede tasnif 2.derecede tasnif 3.derecede tasnif Konu kelimesi 000 Genel eserler 001 İlim ve malumat Genel eser (Bilgi kavramı) İlim 002 Kitap(Değeri ve tesiri) Kitap 003 Yazı(İcadi, tekamülü,güzel yazı, yazı araçları) Yazı 008 Ümanite(Medeniyet, kültür,terakki) Ümanite O11/016 Bibliyografyalar 020 Kütüphanecilik Bibliyografya (Kataloglar dahil) ve kütüphaneler Kütüphane 030 Ansiklopedi ve sözlükler Ansiklopedi veya 050 Periyodikler sözlük 060 Kurumlar (Cemiyetler,Dernekler) Periyodik Kurum 069 Müze Müzecilik Müze 070 Gazete ve Gazetecilik Gazete 100 Felsefe Felsefe 101 Estetik Estetik 109 Felsefe Tarihi (Genel olarak) Felsefe Th. 110 Metafızik Metafızik 112 Metodoloji Metodoloji 130 Psikolojinin alanları (Psikoterapi, Psikanaliz,Psikiyatri Psikoloji alanı vb.) DEMİRBAŞ KİTAP KAYIT Kütüphanelerimizde, kütüphaneye gelen yabancı dil ve Türkçe kitaplarının cildi tamamlanan süreli yayınların v.s. gibi eserlerin kaydedilmeleri için Demirbaş Eşya Kayıt Defterinden ayrı olarak birde “DEMİRBAŞ KİTAP KAYIT DEFTERİ” tutulur. Bu defterin her sahifesi 1 numaradan başlamak üzere mürekkepli kalemle numaralanır ve kütüphanenin mührü ile mühürlenir. Defterin numara alan son sayfasının arkasına, kaç sayfa olduğu RAKAMLA ve YAZIYLA yazılır. Ve okul müdürünce defter onaylanır. Sözgelimi; bu kitap Demirbaş Kayıt Defteri 150 ( Yüzelli) sayfadır. Okul Müdürü İmza Demirbaş Kitap Kayıt Defteri düzgün ve okunaklı bir yazı ile doldurulmalıdır. Demirbaş Kitap Kayıt Defterinde kitaplar iç kapağa göre kayıt edilir. Eğer kaydedilecek olan eserin iç kapağında bulunan bilgiler sorularımıza yeterli cevap vermiyorsa, dış kapaktan, kitabın alt dış kapağı ile baş ve sonundaki sayfalardan yararlanarak bilgileri tamamlamaya çalışırız. Normal basılmış kitapların kaydedilmelerinde kullanılan DEMİRBAŞ KİTAP KAYIT DEFTERİ’inde şu bölümler bulunmaktadır. Demirbaş no, Kitabın adı, Yazar veya çeviren, Dili, Basıldığı yer ve yılı, Kaçıncı cildi, Cildin çeşidi, ISBM Uluslar Arası Standart Kitap Numarası, Minyatür, resim,şekil, plan, kroki, harita vs, Ölçüsü, Sayfa sayısı, Fiyat, Tasnif, Ne suretle geldiği, Tesellüm makbuzunun tarih ve nosu, Başka bir yere verilen kitabın: Verilmesi hakkındaki emrin tarih ve nosu, Verildiği yer, Karşılığında alınan belgenin tarih ve nosu, Kayıttan düşülmesi gereken kitabın düşülmesine ilişkin: Yazının tarihi ve nosu, Verildiği yer, Düşünceler, Şimdi bu bölümlerin nasıl doldurulacağını sırasıyla inceleyelim. 1. KAYIT NO : Bu sütun kütüphaneye gelen her eserin ayrı ayrı demirbaş numaraları olarak ardarda deftere kayıt edilmeleri içindir. Kütüphaneye giren her kitaba cildi tamamlanan her süreli yayına, ayrı ayrı kayıt numaraları verilir. Aynı kopya yani aynı olan kitaplarda ayrı ayrı numaralar alırlar. Yani kütüphanede her eserin bir demirbaş numarası vardır. Sözgelimi R.N.Güntekin’in Çalıkuşu romanının aynı basımından iki adet kütüphaneye gelirse, bunlardan biri 325, diğeride 326 kayıt numarası alacaktır. Ciltli olan eserlerin her cildine ayrı bir kayıt numarası verilir. Sözgelimi Meydan Laurase ansiklopedisinin 14 ciltlik takımı kütüphaneye gelmiş ise, bu ciltlerden 1. Cildinin 626 kayıt numarası aldığını düşünelim. Öbür ciltlerin 627, 628, 629.....vs.gibi sıra numarası ile numara alırlar. Bu ciltler ayrı ayrı tarihlerde kütüphaneye gelirse, demirbaş kayıt defterinden geldikleri günün kayıt numarasını alırlar. Ve düşünceler kısmında, diğer ciltlerin hangi numaralarda kayıt olduğu yazılır. Süreli yayınların içinde aynı sistem uygulanır. Hiçbir zaman süreli yayınlar fasikül (sayı) olarak tek tek ve ayrı olarak demirbaş defterine kayıt edilmezler. Ciltleri tamamlandıktan sonra kaydedilirler. ( İzleme fişleri ile süreli yayınların kütüphaneye girişleri izlenir.) Kayıt numarası alarak demirbaş defterine kayıt edilen bir eserin iç kapağının arkasındaki uygun bir yere kütüphane hazırlanan aşağıdaki damga basılır. .............................Kütüphanesi Kayıt Numarası................................. Tasnif Numarası................................. Buradaki kayıt numarası bölümüne kitabın demirbaş kayıt defterinde almış olduğu kayıt numarası yazılır. Esere verilen tasnif numarası kurşun kalemle yazılmalıdır. Mümkün olduğu kadar da kitabın başka bir yerine yazı yazmamaya dikkat etmelidir. 2. KİTABIN ADI : Kitabın iç kapağında yazılı olan adı, herhangi bir kısaltma yapılmaksızın bu sütuna yazılır. Adı çok uzunsa, belli işaretler konarak tamamlayıcı ve yardımcı adlarla kısaltma yapılabilir. 3. YAZAR VE ÇEVİREN : Demirbaş kitap kayıt defterine kaydedilecek kitap telif bir eserse, yazarın adı soyadı kitabın iç kapağında olduğu gibi bu sütuna yazılır. Yazarın adı yazılırken iç kapakta bir değişiklik ve kısaltma yapılmaz. Yazarın soyadı başa yazılmaz. Sözgelimi; Reşat nuri GÜNTEKİN ( R.N.GÜNTEKİN, GÜNTEKİN R.N. yada GÜNTEKİN Reşat Nuri ) şeklinde yazılmaz. Yazar adı olduğu gibi yazılır. “ Reşat Nuri GÜNTEKİN” gibi. İki yazarlı kitaplarda yazar adları arasına bir (-) işaretini koymak üzere olduğu gibi yazılır. İkiden çok yazarı olan eserlerde en başta yazılı olan yazar adı deftere kaydedilir. Ve (-) işaretleri ayrılarak (....) – (....) diğer yazarlar noktalarla belirtilir. Sözgelimi iki yazarlı kitaplarda yazar adları: Hasan MUTLU Ali KÜÇÜK şeklinde yazılır. İkiden fazla yazarı olan “eserlerde birinci ve ikinci sırada yazılı olan adlar yazılır.” Diğerleri (.....)- (.....)- (......)- (......) şeklinde gösterilir. Doçentleri ve asistanları ile birlikte bir profesör başlığında yayınlanan eserde, yazarların sayısı ikiden fazla olursa, deftere komisyon başkanı olarak profesörün adı yazılır. Komisyonca yayınlandığı altında belirtilir. Prof. Dr. Osman ERSOY ( Komisyonca yayınlanmıştır.) Eser çeviri ise, bu sütuna önce yazarın, altına da (Çev.) kısaltması konularak çevirmeni yazılır. Başka dillerden dilimize çevrilmiş olan eserlerin yazar adı, kitabın üzerinde yazıldığı gibi demirbaş kayıt defterine kaydedilir. Okunduğu gibi yazılmış olan okunduğu gibi yazılmaz. Yazım kurallarında değişiklik yapılmaz. Sözgelimi; Vic’tar Hugo Çev.Prof.Dr.Ali TÜRK Arapça,farsça ve bazı arap harfleriyle yazılı türkçe eserleri yazar adları (Ebu, Bin gibi sözcüklerle birlikte kullanılabilir.) İbni Sina, İba’ül Esir, Sabit bin Kurre, Ebul-Hasan gibi adlardaki Bin Ebu, İbn sözcükleri deftere şu şekilde yazılır. İbn’li Adlar : Ortada Bin’li adlar : İbn Al – Arabi Sabit Bin Osman İbn-İ Sina Muhammet Bin Hasan-al Arabi 4. DİL : Telif veya çeviri olan bir eser hangi dille yazılmış yada basılmış ise dil sütununa o dil sütununa o dil yazılır. Sözgelimi; R.N.GÜNTEKİN’in bir romanının dil sütununa Türkçe yazılacaktır. Çünkü o eser Türkçe olarak hizmete sunulmuştur. 5. BASILDIĞI YER VE TARİH : ( Yayınevi de yazılacak) Bu sütun doldurulurken o eserin basıldığı yer, tarih ve yayınevi öncelikle saptanır ve yazılır. Eğer yayınevi yoksa eserin basıldığı basımevi yazılır. Sözgelimi; İstanbul 1982 İstanbul 1974 İnkılap ve Aka Yayınevi Varlık Yayınevi Eğer eseri yayınlayan yayınevi yoksa bu kez basıldığı basımevi yazılır. Ankara 1981 İstanbul 1983 Türk Tarih Kurumu Tan Matbaası Basımevi 6. KAÇINCI CİLDİ : Birden fazla cildi bulunan eserleri ve süreli yayınları deftere kaydedilen cildinin numarasını yazmak için kullanılır. Sözgelimi; Meydan Larousse Ansiklopedisinin 4. Cildini yazıyorsak kaçıncı cild sütununa 4 rakamını yazmamız gerekir. 7. CİLDİN ÇEŞİDİ:Bu sütuna cildinin şekli yazılır. Kitapların ciltlerindeki özellikleri şöyle belirtebiliriz. Sırt ve Köşeler meşin kaplı ve bez, Sırt ve köşeler meşin ve kağıt kaplı, Tam meşin istanbezli, Ç. Tam bez, Sırt ve köşeler bez, kağıt kaplı, Sırt bez, kağıt kaplı, 8. ISBN: Çok hızlı değişim ve gelişim içindeki dünyamızda hızla artan bilgi üretimini denetim altında tutmak ve geniş. çapta yararlanmaya sunmak, öteden beri üzerinde çalışılan başlıca meselelerden biridir. Bunun için yapılacak ilk iş, bilgi kaynaklarının bibliyografik künyelerini şekil ve muhteva açısından standartlaştırılmaktır. Bu yolda pek çok kataloglama ve sınıflama sistemleri ortaya atılmış olmakla birlikte, son yıllarda bunla¬rın daha sağlıklı ve hızlı yürütülebilmesi için ISBN sistemi uygulamayı başlanmıştır. Çünkü dünyada çeşitli dillerde yayınlanan kitapların bibliyog¬rafik künyeleri ile bunların değişik sistemlerde ve karmaşık bir düzende verilmesi, genellikle yanlış verilere ve zaman kaybına sebep olurdu. İşte bu problemleri ortadan kaldırmak üzere, belirli bir kitaba dair bilgi alış¬ verişini tek bir numara ile gerçekleştirmek amacı ile ISBN sistemi getiril¬miştir. ISBN, Milletlerarası Standartlaşma Teşkilatı (ISO) tarafından hazır¬lanmış ve teşkilata üye ülkelerin onayı alındıktan sonra ISO-2108 işareti ile 1972 yılında yürürlüğe girmiş, milletlerarası bir standarttır. Türkiye bu teşkilatın üyesidir ve sözkonusu standardı onaylayan ülkeler arasında bulunmaktadır. Amaç, kitap numaralarının milletlerarası bir şekilde düzenlenmesi, standardize edilmesi ve böylece bir milletlerarası standart kitap numarası (ISBN)'nin belirli bir yayınevinin / yayıncının yayınladığı bir kitap yayınının kimliği göstermesini sağlamaktadır. Başka bir ifade ile ISBN ( dünyanın neresinde yayımlanırsa yayımlansın, bibliyografik künyesi belirli (Belirli bir yayıncı/Yayınevi, belirli bir başlık/kitap adı/altında belirli bir yazar veya kuruma ilişkin) tek bir kitabı simgeleyen 4 küme altında 10 basamaklı bir sayıdan oluşan, milletlerarası bir numaralama sistemidir. ISBN'in kitap siparişlerinin yapılmasında, envanter ve stok kontrol¬lerinde, kitapların bilgisayara yüklenmesi ve bir kitabı diğerinden ayırmada olduğu gibi katalog fişlerinin ısmarlanması, kütüphanelerarası ödünç verme (milli ve milletlerarası düzeyde) ve bu ödünç verme sistemi kitap üretiminin denetlenmesinde sayısız yararları vardır. ISBN sistemi, daha çok kütüphanecilik alanında kullanılır gibi görünüyorsa da yayınevleri, kitap ticareti ve dağıtım işiyle uğraşanlar, en az kütüphaneciler kadar sistemden yararlanmaktadırlar. Esasen ISBN stan¬dardı, ilkin yayıncıların meselelerine çare bulmak üzere ortaya atılmıştır. Keza yayın yoluyla ülkelerin/kültürlerin tanıtımında da ISBN'ler çok büyük kolaylıklar sağlamıştır. MİLLETLERARASI SATANDARD KİTAP NUMARALARININ BÖLÜMLERİ 1. Her Milletlerarası Standart Kitap Numarası (ISBN) on hanedir ve yazılırken bunların önünde ISBN harfleri konulmaktadır. 2. On haneli numara değişik uzunlukta dört kısma ayrılır; basıldığı zaman her kısım bir tire ile ayrılır. 3. Bu dört kısım şunlardır : 1. KISIM : GRUP TANITICI Bu kısım yayınevlerinin bulunduğu memleketleri, dil coğrafi ve buna benzer gruplandırmalarını gösterir. 2. KISIM : YAYINEVİ TANITICI Bu kısım bir grup içinde belirli bir yayınevini veya yayımcıyı gösterir. 3. KISIM : BAŞLIK TANITICI Bu kısım belirli bir yayınevi-yayımcı tarafından yayımlanmış bir başlığın/kitabın bir baskısını veya belirli bir başlığı tanıtır. 4. KISIM : DENETİM SAYISI ISBN numarasının sonunda verilen bu rakam ISBN numarasının doğru¬luğunun otomatik olarak kontrolünü sağlayan tek haneli bir rakamdır. 5. GRUP TANITICI Grup tanıtıcıları Milletlerarası ISBN Ajansı tarafından tayin edilir ve ISBN sistemine katılmak isteyen bir yayımcı tanınmış bir ISBN grubuna dahil olmalıdır. Gruplar milli, coğrafi, di1 yada diğer uygun kümelere göre belirlenir. Tecrübeler milli veya coğrafik temele dayanan grupların en geçerli olduğunu göstermiştir. 6. YAYINEVİ TANITICI Yayınevi tanıtıcı belirli bir kitabın yayımcısını gösterir. Çok yayın yapan yayımcılar kısa bir yayınevi tanıtıcı ile gösterilir. Daha az yayın yapan yayımcılar ise daha uzun bir yayınevi tanıtıcı ile gösteri¬lir. 7. BAŞLIK (KİTAP) TANITICI Başlık tanıtıcı yayımcı tarafından yayınevi tanıtıcısının geniş¬liğine dayanarak ve kendisine verilen sayı dizileri sınırları içinde, belir¬li bir başlığa veya yayımcı tarafından yayınlanmış bir başlığın bir baskı¬sına verilir. Başlık tanıtıcıları, normal olarak yayımcının kendisi tarafından tayin edilir. Kendi başlık tanıtıcılarını tayin eden yayımcılar, planlama aşamaları süresince bunları yayınevindeki başlıkları tanımlamak için kullanılabilirler. 8. DENETİM SAYISI "Denetim Sayısı" ISBN'deki, son sayıdır ve diğer dokuz sayı üzerinde yapılan dikkatli hesaplamaların sonucu olarak elde edilir. Bu hesaplamaların sonucu olarak elde edilir. Bu hesaplama elektronik bir hesap makinesi ile anında yapılır ve yanlış verilmiş numaraların kontrol edilmesini sağlar. 9. ŞEKİL – RESİM – LEVHA – PLAN - HARİTA V.S. : Bu sütuna, normal basılmış eserlerde metin dışında bulunan yani sayfa numarası almamış olan resim, harita vs. gibi ilaveler yazılır. Sözgelimi; 2 minyatür, 4 Resim, 2 Şekil, 3 Harita gibi... Bu sütuna bu bilgiler kaydedilirken, şekil, resim, levha, plân ve haritanın özellikleri birbirine karıştırılmamalıdır. 10. ÖLÇÜSÜ : Başka eserler üç boy grubunda toplanır. a) Küçük boy kitaplar : Boyu 25 cm'ye kadar olan kitaplar (K) harfi ile gösterilir. b) Orta Boy Kitaplar : Boyu 25-35 cm. arasında olan kitaplar (0) harfi ile gösterilir. c) Büyük Boy Kitaplar : 35 cm'den büyük olan kitaplar (B) harfi ile gösterilir. Bu ölçüler, eser ister ciltli olsun, ister ciltsiz olsun kitabın dış kapağına göre alınır. Hangi boy grubuna giriyorsa, ölçüsü sütuna büyük harfle yazılır. Sözgelimi; boyu 35 cm'den büyük olan bir kitabı deftere yazarken bu sütuna B harfi yazılır. 11. SAYFA SAYISI : Kitap kaç sayfa ise bu sütuna kaydedilir. Bazı kitapların başında içindekiler kısmı, önsöz, sunuş, tanıtım gibi kısımları romen rakamı ile esas metin kısmından ayrı olarak sayfa numarası alır. Bu tür sayfalar kitabın sonunda da olabilir. Bir kısım kitaplarda ise, asıl metinin baş ve sonlarında numara almamış boş sayfalar bulunur. Bu gibi durumlarda romen rakamı ile numaralanmış sayfalar, kitabın baştarafın¬da ise, önce bu sayı yazılarak (t) işaretinden sonra normal sayfa sayısı yazılır. Romen rakamı kitabın sonunda ise, önce asıl metnin sayfası yazılır; (t) işaretinden sonra romen rakamı alınır sayfa yazılır. 12. DEĞERİ : Kütüphaneye gelen eserlerin ciltli olup olmadığına bakılmaksızın üzerinde yazılı olan fiyat deftere kayıt edilir. Kitap sonra¬dan ciltlendiği takdirde cilt bedeli, kitabın esas fiyatının yazıldığı yerin üzerine gelecek şekilde bir ( ) işaret konularak, işaretin karşısına yazılır. Sözgelimi; 600 Burada kitabın cilt bedelini, 500'de 500 Fiyatını göstermektedir. Fiyatı belli olmayan kitapların da, Ayniyat talimatnamesinin. 4.maddesi esaslarına göre kurulacak bir komisyonda fiyat takdir edilir. Takdir edilen fiyat bu sütuna yazılır. 13. TASNİF NO : Bu sütuna kitaba verilen tasnif numarası yazılır. Sözgelimi; 300.T-810, 900 vs. gibi. Bilindiği gibi bugün yurdumuzdaki kütüphanelerin büyük bir kısmı Dewey Onlu Tasnif sistemini uygulamaktadırlar Eğer kütüphaneci çeşitli nedenlerle bu sistemi uygulama olanağı bulamamış ve aksayan sistemine göre hizmet veriyorsa, bu sütun hiç bir zaman aksayan (Demirbaş Kitap Kayıt) numarası yazılmaz. Bu sütun boş bırakılır. Kitapların tasnifi yapıldıktan sonra bu sütun doldurulur. Kütüphanelerin açık raf sistemine göre hizmet vermesi sağlanır. 14. NEREDEN NE SURETTE GELDİĞİ : Bilindiği gibi, bir kütüphaneye üç yoldan kitap sağlanır. a) Satın alınan eserler. b) Bağış yoluyla sağlanan eserler. c) Değişim yoluyla sağlanan eserler. Bu sütuna hangi yolla sağlanmışsa o yazılır. Sözgelimi; satın¬alma, bağış, değişim gibi... Ayrıca kütüphaneye gelen kitaplar, bu gibi durumlarda, bu sütuna; kitabın nereden geldiği yazılır. Sözgelimi; Milli Eğitim Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı'ndan, Türkiye İş Bankası vs. gibi. 15. TESELLÜM MAKBUZUNUN TARİH VE NUMARASI : Kütüphaneye giren her eser için kütüphane sorumlusu makbuz kesmek zorundadır. Bu sütuna, kesilen makbuzun tarihi ve numarası yazılır. Bu sütuna, Kitabın kütüphaneye geldiği Tarih eskiden yeniye doğru bir sıra izlemektedir. Sözgelimi; 05.06.1981, 10.12.1982, 16. BAŞKA BİR YERE VERİLEN KİTABIN VERİLMESİ HAKKINDAKİ EMRİN TARİHİ NOSU-ADEDİ-TUTARI VE VERİLDİĞİ YER : Bu sütuna okul kütüphaneleri yönetmeliğine göre yapılan revizyon sonunda, çok okumaktan dolayı tamir olunmayacak derecede hırpalanmış veya dağılmış olan okul kütüphaneleri yönetmeliğine göre okul kütüphanelerinde bulundurulmaması gereken, öğrencilerin bilgi, fikir ve kültür seviyelerinin yükselmesine,yardımı dokunmayacak, bilimsel değeri kalmamış olan okulun öğrenim derecesi ile, öğrencilerin bilgi, fikir ve kültür seviyelerinin çok altında veya çok üstünde olması dolayısıyla yarar umulmayan kitaplar tespit edilir. Komisyonun belirlediği bu kitaplar hakkında bilgi sahibi olmak için düzenlenen listeler Milli Eğitim Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı'na gönderilir. Bakanlıktan gelecek cevaba eserler hakkında gerekli işlemler yapılır. Bakanlıkça gelen bu yazının tarihi, numarası, verilen kitabın adedi, tutarı ve nereye verildiği bu sütuna yazılır. 17. KARŞILIĞINDA ALINAN BELGENİN TARİH VE NUMARASI : Eserler Bakan¬lık eliyle nereye verildi ise oradan alınan belgenin tarih ve numarası bu sütuna yazılır. 18. KAYITTAN DÜŞÜLMESİ GEREKEN KİTABIN DÜŞÜLMESİNE İLİŞKİN EMRİN TARİH VE NOSU : Okul Kütüphaneleri Yönetmeliği'nin 40. maddesi gereğince her ders yılı sonunda, okul müdürlüğünce kurulacak bir komisyon, kütüphane¬de bulunan kitapları gözden geçirerek o ders yılı içinde kullanılmaktan dolayı yıpranmış olan, öğrencilerin bilgi ve fikir seviyelerinin yükselmesi¬ne yardımcı olmayan, bilimsel değeri kalmamış bulunan, okulun öğrencisinin derecesiyle, öğrencilerin bilgi ve fikir seviyelerinin çok altında veya üstünde olması dolayısıyla yarar umulmayan kitaplar tespit edilerek yazar, kitap ve basın tarihlerine göre hazırlanacak listeler, başka bir yerde yararlanıp yararlanamayacağı veya demirbaştan düşülebilmesi için bir tutanak ve üst yazı ile Milli Eğitim Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı 06508 Teknik okullar/ANKARA adresine gönderilir. Bakanlıktan gelecek tebliga¬ta göre işlem yapılır. Kitap düşümleri veya başka bir yere verilmesi konusunda Bakanlığın izni olmadan herhangi bir işlem yapılamaz. eserlerin demirbaştan düşümü mutlaka Bakanlıktan gelen yazıya göre yapılır. Gelen yazının tarih ve numa¬rası ilgili sütuna işlenir. 19. DÜŞÜNCELER : Bu bölüm, Kitap Demirbaş Defterine sütunu bulunma¬yan gerekli bilgilerin yazılması ve bazı atıfların yapılabilmesi için kullanılır. Bu bölümün çok dikkatli ve titiz kullanılması gerekir. Sözgelimi; kaybolan kitaplar, demirbaştan kaydı silinen kitaplar, birden fazla cildi olan ve başka numaralara kaydedilen kitaplar hakkında kısa ve öz açıklamalar yapılmalıdır. Bunların dışında, yıl sonu sayımlarında ve istatistik cetvellerinin doldurulmasında yararlanmak için Kitap Demirbaş Defterinin alt kısmanda "Konularına göre Kitap Mevcudu" diye bir bölüm ayrılmıştır. Burada, o sayfa¬da kayıtlı olan kitapların konularına göre ayrımı yapılarak toplu bir dökümü bulmamız mümkündür. Bu şekilde o defterde kaç kitabın bulunduğunu görmemiz mümkün olur. Birden fazla kitap Demirbaş Kitap Kayıt Defteri bulunan kütüphane¬lerde, kayıt numaralarının birbirini izlemesi gerekir. Sözgelimi; Demirbaş Kitap Kayıt Defterinin numarası 1986'da bitmiş ise, ikinci deftere kayıt edeceğimiz numarası 1987 olacaktır. Kitap Demirbaş Kayıt Defterinin gereği ve önemi üzerinde ne kadar fazla dursak yeridir ama diğer konular. yönünden daha çok duramayız. Şuna inanıyoruz ki gerçeği iyi gören her kütüphanecinin benimseyeceğine inanıyo¬ruz. Sonuç olarak şunu da belirtmekte yarar buluyorum. her kuruluş muhase¬besini çok iyi yapmalı, sahip olduğu değerleri çok iyi kontrol altına almalı ve korunmalıdır. Kütüphaneci de bu bilinç içinde olmalıdır. Kütüphanecinin başarıya ulaşabilmesi için Kitap Kayıt Defterinin çok dikkatli ve titiz olarak yazılması gerekir. Kütüphaneci; kütüphaneye çeşitli yollarla sağlanan eserlerin usulüne uygun bir şekilde günü gününe kayıt etmesi gerekir. İşini zamanında yapmak kütüphaneciyi başarıya ulaştırır. Kütüphanelerde mevcut kitapları için bir tutanak düzenlerken ya da devir teslim sırasında tutanak tutulması gerektiği zaman saptananı ve dikkat edilmesi gereken kurallar şunlardır. 1-BAŞLIK Kütüphanede ilk kez düzenleniyorsa, .............................. kütüphanesi Kitap Tutanağı Kütüphanedeki kitapların bir kişiden başka bir kişiye devri gerekiyorsa .........................Kütüphanesi Devir Teslim Tutanağı şeklinde olabilir. 2- Tutanağın düzenlendiği sırada Demirbaş Kitap Kayıt Defterinin son numarası saptanarak tutanağa şu şekilde yazılır. 3- Demirbaş Kitap Kayıt Defterinde kayıtlı olan son kitabın bulunduğu sayfa sayısı da saptanır ve tutanağa kayıt edilir.Kütüphanede, kayıtlı olduğu Demirbaş Kitap Kayıt Defteri birden fazla ise, her defterin sayfa sayısı ve her defterde kayıtlı olan kitapların demirbaş kayıt numaraları ayrı ayrı yazılır. Demirbaş Kitap Kayıt Defteri bir tane ise, 1976 Demirbaş Kitap Kayıt Defterinin son numarası Demirbaş Kayıt Defteri birden fazla ise, 3600 Demirbaş Kitap Kayıt Defterinin son numarası: Defter Sayfa : 1-200, Nu: 1-800 Defter Sayfa : 1-200, Nu: 800-1900 Defter Sayfa : 1-200, Nu: 1901- 3000 4- Kütüphanede bulunan kitapların sayısını, doğru olarak saptamak için, önce Demirbaş Kitap Kayıt Defterindeki Kitap Kayıt sıra numarasının kontrol edilmesi gerekir. Kontrol sırasında bir atlama yapılmış yada aynı numara iki kez verilmişse bunun normal olmakla birlikte, bir yanlışlık olarak yapılmışsa, tutanakla belirtilmesi gerekir. Yanlışlıkla deftere kayıt edilen kitaplarda yanlış numara varsa bunlar belirtilir. Nu: 615,1290-1686 vs.gibi. Üç mükerrer numara varsa 3000 + 3 = 3003 Eğer kontrol sırasında, kayıt numarasında bir atlama yapılmış ise, bunların kitap sayısından çıkartılması gerekir. 3000, Demirbaş Kitap Kayıt Defterinin son numarası eğer üç numara atlamış ise, bu numaralar düşülür. (3000-3 = 2997 ) 5.CİLT FAZLASI : Birden fazla ciltli eserler: Demirbaş Kayıt Defterinde numaraya kayıt edilmişse, cilt fazlalarının tespiti gerekir. Sözgelimi; bir eser iki cilt ise ve bu eserden 4 cilt varsa, 2 cilt fazla demektir. 3 cilt ,se ve bu ciltten 8 cilt varsa 4 cilt fazla demektir. Eğer 6 cilt ise ve bu ciltten 2 cilt varsa 4 fazla cilt var demektir. Bu eserlerin birer ciltleri kayıtlı ve diğerleri kayıtlı değilse, kayıtlı olmayan ciltler, fazla olan ciltlerdir. Bunlar bir liste halinde saptanır tutanakla belirtilir ve fazla olan ciltler son kitap numarasına ilave edilir. ..........................Kütüphanesi Cilt fazla listesi Kayıt No : Adedi : 3 4 8 Toplam : + . 15 Fazla olan ciltler son kayıt numarasına eklenir. 3000 + 15 = 3015 vs. gibi. 6. KAYITTAN DÜŞÜLMÜŞ ESERLER: Yıprandığı ve okunmayacak durumda olduğu için kayıttan düşülen kitaplar okuyuculara ödünç verilip kaybedildiği için geri verilmeyen ve bedeli mal sandıklarına yatırılan ve kayıttan düşü¬len kitaplardır. HARİTALARIN DEMİRBAŞ KAYIT DEFTERİNE KAYIT EDİLMESİ Kitaplar da olduğu gibi Haritalar da “Demirbaş Kayıt Defteri”ne aşağıda esasları belirtilen usul ve esaslara göre kaydedilir. Kaydedilen bu Demirbaş Defterinde şu sütunlar bulunur : 1. Kayıt Numarası, 2. Haritanın adı, 3. Hazırlayan ve yayımlayan, 4. Basıldığı yer ve tarih, 5. Pafta sayısı, 6. Ölçek, 7. Boyu, 8. Fiziki özellikleri, 9. Diğer özellikleri, 10. Geldiği tarih, 11. Düşünceler, 1.Kayıt (Demirbaş) Numarası: Kütüphaneye gelen haritalara numara verilerek bu sütuna kayıt edilir. Haritaya verilen bu numara haritanın demirbaş numarasıdır. 2. Haritanın Adı : Haritanın üzerinde herhangi bir yerinde yazılı olan ad, haritanın adı olarak bu sütuna kaydedilir. Harita birkaç parçadan meydana geliyorsa ve bu parçalar bir bütün oluşturup birbirini tamamlıyorsa, harita adı en son parçadan alınır ve bu sütuna yazılır. Tek parça halinde veya tek yaprağa basılmış birden fazla harita varsa ortak adı, yoksa ayrı ayrı adları yazılır. Elimize aldığımız haritada isim yoksa şu şekilde haritanın adını bulmaya çalışırız. a) Haritanın içine konduğu kabın yani çanta, zarf gibi şeyler üzerinde yazılı olan adı, b) Eğer haritanın üzerinde adını belirleyen hiç bir şey yoksa, o zaman müracaat kaynaklarında o haritadan söz ediliyorsa o adı; c) Haritanın değişik baskılarına bakarak onlarda bulunan adı demirbaş defterine kaydedilir. 3. Hazırlayan veya yayımlayan: Harita üzerinde hazırlayanın adı varsa önce o yazılır. Eğer hazırlayan yoksa, o zaman haritayı yayımlayan kurum buraya yazılır.(Sözgelimi Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araçları ve Donatım Daire Başkanlığı) 4. Basıldığı yer ve Tarih: Haritanın basıldığı yer, basım yeri, basım tarihi bu sütuna yazılır. Basım yeri, basıldığı yer ve tarih yoksa, basıldığı matbaa veya yayımlayan kurum yazılır. (Sözgelimi, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Aletleri Yapım Merkezi Matbaası-ANKARA). 5.Pafta Sayısı: Haritanın üzerinde bulunan pafta sayısı bu sütuna yazılır. Harita bir veya birden çok paftalı olabilir. Kaç paftalı ise pafta sayısı yazılır. (Sözgelimi, 1 Pafta) 6. Ölçek : Haritanın ne kadar küçültüldüğünü gösteren sayıya ölçek denir. Harita üzerinde bulunan ölçek, haritanın ne kadar küçültülerek, çizildiğini göstermektedir. Bu ölçek hiç değiştirilmeden olduğu gibi bu sütuna kayıt edilir. Eğer haritanın üzerinde ölçek çizelgesi varsa ve bu çizelge rakamla belirtilmiyorsa o zaman bu sütuna ölçek var yazılır. Haritanın üzerinde ölçek yoksa bu sütuna ölçek yok diye kayıt edilir. Eğer harita ölçeksiz çizilmişse bu kez de, bu sütuna ölçekli çizilmemiş diye yazılır. 7. Boyu : Bu sütuna eğer haritanın üzerinde boyutları verilmişse o yazılır. Boyutları yoksa, haritanın boyu ve eni ölçülerek bu sütuna yazılır. ¬(Sözgelimi, 100x1o cm) Haritanın üzerinde boyutları belli değilse, o zaman şu şekilde haritanın boyutları ölçülerek bulmamız mümkündür. Harita eğer kenar çizgisinin içindeyse, çizginin dışından ölçülür. Harita çizgisinin dışına taşmışsa bu sefer en uzun ve en geniş kısımlardan ölçülür. c) Harita düzgün olmayan kağıda basılmışsa, kağıdın yükseklik ve genişlik ölçüleri alınır. d) Harita daire biçimindeki kağıda basılmışsa, kenar çizgisini de içine alacak şekilde çap ölçüleri ele alınır. e) Harita, aynı boyda bir çok kağıda yani aynı boyda bir çok paftadan ibaret ise sadece bir paftanın boyu ve eni ölçülerek alınır. 8. Fiziki Özellikleri : Haritanın görünen fiziksel özellikleri bu sütuna yazılır. (Sözgelimi, bez üzerine baskı, karton üzerine baskı v.b gibi.) 9. Diğer Özellikleri : Harita üzerinde bulunan ve haritayı tamamlayan bilgiler bu sütuna yazılır. Uzaklık cetvelleri, yer şekilleri, idari bölümler, karayolları, demiryolları v.b. gerekli bilgiler varsa buraya kayıt edilir. (Sözgelimi, Milletlerarası sınır, demiryolları, yer şekilleri v.b. gibi) 10.Geldigi Tarih : Haritanın demirbaş defterine kayıt edilerek kütüphaneye konulduğu tarih bu sütuna yazılır. 11. Düşünceler : Diğer sütunlara yazılamayan gerekli bilgiler bu bölüme yazılır. (Sözgelimi, kullanılamayacak durumda olan haritanın düşümü v.b.) HARİTALARA İLİŞKİN DEMİRBAŞ KAYIT DEFTERİ DEMİBAŞ NO HARİTININ ADI HAZIRLAYAN VEYA YAYIMLAYAN BASILDIĞI YER VE TARİH PAFTA SAYISI ÖLÇEK BOYUTLARI FİZİKİ ÖZELLİKLERİ DİĞER ÖZELLİKLERİ GELDİĞİ TARİH DÜŞÜNCELER SÜRELİ YAYINLARIN KAYIT EDİLMESİ Süreli yayınlar, Okul Kütüphanelerinde kullanılan C Demirbaş Kitap Kayıt Defterine kayıt edilmezler. Ancak ciltleri tamamlanan ve ciltlenen süreli yayınlar normal basılmış kitap gibi C Demirbaş Defterine kaydedilir. Süreli yayınların çıkan sayılarını izlemek için, başta Milli Kütüphane olmak üzere Halk Kütüphanelerinde "Süreli Yayınları İzleme Fişi” kullanılmaktadır. Okul Kütüphanelerinin bazılarında bu tür izleme fişleri ile süreli yayınlar izlenmektedir. Ancak özel yayınevleri bu tür izleme fişlerini defter haline getirerek "Süreli Yayınları İzleme Defteri" şeklinde piyasada satmaktadırlar. Bazı okullarımızda bu tür defterleri kullanmaktadırlar. Süreli Yayınları İzleme Fişi; l. Günlük Süreli Yayınları İzleme Fişi 2. Aylık Süreli Yayınları İzleme Fişi 3.Yıllık Süreli Yayınları İzleme Fişi olmak üzere üç adettir. Piyasada satılan Sürekli Yayınları İzleme Defteri de; 1. Günlük Süreli Yayınları İzleme Defteri 2. Aylık Süreli Yayınları İzleme Defteri 3. Yıllık Süreli Yayınları izleme Defteri olmak üzere üç çeşittir. Defterler ayrı ayrı olduğu gibi üç defter bir arada olabilmektedir. Süreli Yayınları İzleme Fişi veya Süreli Yayınları İzleme Defterinde bulunan sütunları ve bu sütunlara kaydediş şekilleri şöyledir: 1. Adı 2. Yayımlayan 3. Adresi 4. Sağlama 5. Çıkış Süresi 6. Konu Numarası 7. Cilt Rengi 8. Demirbaş Numarası l. ADI : Süreli Yayınların adı buraya yazılır. Süreli yayının adı yazılırken iç kapağındaki adı esas alınır. İç kapağındaki adı, hiç bir kısaltma yapılmadan olduğu gibi yazılır. 2. YAYIMLAYAN: Buraya süreli yayını çıkartan kişi veya yayımlayan kuruluşun adı, hiç bir değişikliğe uğramadan ve kısaltılmadan olduğu gibi yazılır. 3. ADRESİ : Buraya süreli yayının temin edileceği adresi, Hiçbir değişikliğe uğramdan olduğu gibi yazılır. 4. SAĞLAMA : Bu bölüme, süreli yayının nereden geldiği yazılır. C Sözgelimi; abone bağış, M.E.Bak, Yayımlar Dairesi Başkanlığı v.b. gibi) 5. ÇIKIŞ SÜRESİ : Bu bölüme süreli yayının çıkış süreleri yani yayın süreleri yazılır. Süreli yayınların çıkış süreleri şöyle belirtilir; a) Günlük Süreli Yayınların (9) b) Haftalık Süreli Yayınlar (h) c) Onbeş Günlük Süreli Yayınlar (o) ç) Aylık Süreli Yayınlar (a) d) İki Aylık Süreli Yayınlar (ia) e) Üç Aylık Süreli Yayınlar (üa) f) Dört Aylık Süreli Yayınlar (y3) g) Altı Aylık Süreli Yayınlar (y2) h) Yıllık Süreli Yayınlar (y) ı) Çıkış Süresi Belli Olmayan Süreli Yayınlar (sb) Süreli Yayınlar yukarıda belirtilen çıkış sürelerine göre parantez içindeki harflerle belirtilir. 6. KONU NUMARASI : Bu bölüme süreli yayına verilen konu numarası yazılır. 7. CİLT RENGİ : Bu sütuna süreli yayının cildinin rengi yazılır. İlk cildin rengi ne ise diğer ciltlerinde aynı renkte olması böylece sağlanır. 8. DEMİRBAŞ NUMARASI : Bu sütuna süreli yayına verilen demirbaş numarası yazılır. Bu yazı akcakent.meb.gov.tr internet sitesinden alınmıştır.